که تو خدایی و بزرگی! | گفتوگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین بهاری درباره شب آرزوها
لیله به معنای شب است و رغائب جمع رغیبه، دو معنا دارد؛ یکی آنچه انسان به آن میل دارد و دیگری، عطا و بخشش خدای متعال.
به گزارش شهرآرانیوز؛ جاذبه‌های عبادی اسلام فرصت‌هایی است که برای ارتباط بیشتر و نزدیک‌تر با خداوند متعال برای ما به عنوان بنده مهیا کرده است تا در سایه این ارتباط آرامش واقعی را تجربه کنیم فرصت‌هایی مثل لیله الرغائب که بنابر تصریح روایات ناممکن‌ها در آن ممکن می‌شود. در بررسی ویژگی‌های این شب و راه طلب کردن از خدا با حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم بهاری، کارشناس مذهبی گفتوگو کرده‌ایم.
لیله‌الرغائب به چه معناست و چه عظمت و معنایی در این شب نهفته است؟
برپایه آموزه‌های روایی و آنچه در اعمال ماه رجب آمده است، لیله‌الرغائب نخستین شب جمعه ماه رجب است. لیله به معنای شب است و رغائب جمع رغیبه، دو معنا دارد؛ یکی آنچه انسان به آن میل دارد و دیگری، عطا و بخشش خدای متعال. بنا بر روایاتی که در بیشتر کتب دعا تصریح شده و باتوجه‌به روایتی که در فضیلت این شب نقل شده است، هر دو معنا صحیح است.
بنا بر روایتی که از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است، همه ملائکه در این شب به مکه می‌آیند و از خدای متعال می‌خواهند که روزه‌داران ماه رجب را ببخشد و نیز در بخش دیگر روایت، آمده است مؤمنان دوازده رکعت نماز خاص بعد از نماز عشا تا قبل از نیمه‌شب اقامه کنند که کیفیت این نماز در مفاتیح‌الجنان آمده است؛ البته برخی علما هم از اهل‌سنت و هم از تشیع، این روایت را جعلی دانسته‌اند، اما گروهی از فقها انجام اعمال این شب را به امید مطلوبیت و اصطلاحا رجا، جایز می‌دانند.
چه تصریحاتی درباره عظمت این شب وجود دارد و به فضایل آن ضریب می‌دهد؟
لیله‌الرغائب فضایل بسیاری دارد. بنا بر روایتی که سیدبن‌طاووس در جلد سوم از کتاب «اقبال‌الاعمال» آورده است، از پیامبر (ص) نقل می‌کند که از این شب غفلت نکنید؛ چون ملائکه این شب را لیله‌الرغائب نامیدند و زمانی که یک‌سوم از این شب می‌گذرد، ملائکه‌ای در زمین و آسمان باقی نمی‌ماند؛ مگر اینکه در کعبه و حوالی آن جمع می‌شوند و خدا به آنها می‌فرماید: هرچه می‌خواهید، درخواست کنید و آنها عرض می‌کنند خواسته ما، بخشش روزه‌داران ماه رجب است و خدا این خواسته را اجابت می‌کند.
روایت بر روزه نخستین پنجشنبه ماه رجب تأکید می‌کند و زمان مستحب نماز این شب را بین نماز مغرب و عشا می‌داند که می‌تواند کل شب باشد و قضای نماز مستحبی را هم می‌توان به قصد رجا به‌جا آورد و بعد از آن، حاجت خود را طلب کرد.
آیا تعبیر شب آرزوها برای این شب باعظمت، صحیح است یا باید فراتر و عمیق‌تر از آن را درنظر گرفت؟
تعبیر آرزو را ما تقلیل می‌دهیم، درحالی‌که آرزو تعبیری عظیم و تجلی آینده انسان در خواسته‌های اوست؛ برای مثال ۸۰درصد صحیفه‌سجادیه آرزو‌های امام‌سجاد (ع) است؛ مثل سلامتی فکر و عمل برای کارگزاران اسلامی، سلامتی برای رزمندگان یا درخواست فرزندانی با ویژگی‌های ممتاز. اینها همه جلوه آرزوست، اما ما انسان‌های عامی، این آرزوها را به مادیات جزئی و دنیایی تقلیل می‌دهیم که اشتباهی بزرگ است.
انسان‌های فرصت‌شناس و بادرایت، از چنین فرصت عظیمی چگونه استفاده می‌کنند؟
طلب کردن یعنی طلب به ثمر رسیدن امیال باطنی. نقل است پیامبر اکرم (ص) به شخصی که در طائف به ایشان کمک کرده بود، فرمودند: «هرچه می‌خواهی، درخواست کن!». وی طلب ۱۰۰رأس گوسفند کرد و حضرت رسول (ص) به وی عطا کردند و بعد به اصحاب فرمودند: «چقدر کمک درخواست کرد؟» برخی صحابی، معنای متفاوتی از این سخن نبوی برداشت کردند، اما پیامبر (ص) به آنها فرمودند: «کاش همچون پیرزن بنی‌اسرائیل درخواست می‌کرد!».
چون اصحاب از پیامبر (ص) درباره ماجرای آن پیرزن پرسیدند، رسول خدا (ص) فرمودند: وقتی خداوند، نیل را برای موسی (ع) شکافت، به وی فرمود: پیکر یوسف پیامبر را هم با خود ببر و در بیت‌المقدس دفن کن! وی عرض کرد: این پیکر کجاست؟ پاسخ داد: پیرزنی در بنی‌اسرائیل، پاسخ این سؤال را می‌داند. خدا می‌توانست پاسخ سؤال را به موسی بدهد، اما موسی (ع) را به آن پیرزن واگذار کرد.
حضرت موسی (ع) درپی آن پیرزن برآمد و، چون از محل دفن حضرت یوسف (ع) پرسید، وی گفت: به یک شرط به تو می‌گویم که قولی به من بدهی، و، چون موسی (ع) پذیرفت، گفت: «به شرط آنکه در آخرت و در بهشت، همسر تو باشم!» و، چون موسی (ع) پذیرفت، جای مزار حضرت یوسف (ع) را نشان داد. این پیرزن، زرنگی و کیاست به خرج داد و آخرت و آینده خود را تضمین کرد.
ما هم باید در فرصتی مثل لیله‌الرغائب از خواسته‌های جزئی و دنیایی عبور کنیم؛ چون دنیا با همه این عظمت به تعبیر خدای متعال، متاعی قلیل است. وقتی ملائکه‌ای که در لیله‌الرغائب در کعبه جمع می‌شوند، خواسته‌شان بخشش روزه‌دار ماه رجب است و ما هم در دعایی از ماه رجب، از خدا می‌خواهیم که روزه ما را روزه روزه‌داران واقعی قرار دهد، چرا به خواسته‌های ساده و مادی اکتفا کنیم؟
روزه و نماز لیله‌الرغائب چه آثار و برکاتی دارد و برای عاملان خود، چه اتفاقات مبارکی را رقم می‌زند؟
مرحوم شیخ‌صدوق در ثواب‌الاعمال آورده است: «هرکه یک روز از ماه رجب را روزه بدارد، خدا گناهانش را می‌بخشد؛ مثل روزی که از مادر متولد شده است با این تفاوت که عبادت هفتاد سال یک عبادت‌کننده، در پرونده او ثبت و ضبط است».
پیامبر اسلام (ص) در فضیلت این نماز فرموده‌اند: «هرکه این نماز را بخواند، شب اول قبرش، خدای متعال ثواب آن را با زیباترین صورت و با روی گشاده و درخشان و با زبان فصیح به‌سویش می‌فرستد. پس او به آن فرد می‌گوید:ای حبیب من! بشارت بر تو باد که از هر شدت و سختی نجات یافتی. میت می‌پرسد تو کیستی؟
به خدا سوگند که من صورتی زیباتر از تو ندیده‌ام و کلامی شیرین‌تر از کلام تو نشنیده‌ام و بویی، بهتر از بوی تو نبوییده‌ام. آن زیباروی پاسخ می‌دهد: من ثواب آن نمازی هستم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال به‌جا آوردی. امشب به نزد تو آمده‌ام تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و، چون در صور دمیده شود و قیامت برپا شود، من سایه بر سر تو خواهم افکند».
خوارزمی، از علمای اهل‌سنت، در کتاب «مناقب»، از زبان سلمان فارسی نقل می‌کند که پیامبر (ص) فرمودند: «اگر فردی فاطمه (س) را دوست داشته باشد، این دوستی صد جا به درد او می‌خورد که آسان‌ترین آن لحظه، مرگ و قبر و قیامت است. از این روایات استفاده می‌شود ماه رجب خصوصیتی دارد که اگر کسی به آن علقه بیابد و بعد با ماه‌های شعبان و رمضان با محور محبت اهل‌بیت (ع) انس بگیرد، بی‌شک آثار نجات دنیایی و اخروی را درمی‌یابد».
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
